در این دوران به دلیل آن که ترشح هورمون‌های جنسی زنانه دستخوش تغییراتی قرار گرفته و فعالیت‌های تخمدانی به طور تدریجی یا ناگهانی کاهش می‌یابد، دگرگونی‌های جسمی، روحی و جنسی با درجات مختلف در زنان ایجاد می‌شود.

گرگرفتگی، برافروختگی، پوکی استخوان، خشکی مجاری ادراری و تناسلی، عصبانیت، سردرد، بیخوابی، افسردگی، تحریک‌پذیری، گیجی، اختلال در حافظه، دردهای مفصلی و کاهش تمایلات جنسی در این دوران در اغلب خانم‌ها دیده می‌شود.

البته عده‌ای از زنان، این دوران را به دلیل اتمام سال‌های باروری، دوره رهایی از ترس و استرس حاملگی‌های ناخواسته دانسته و ممکن است از نظر جنسی فعال‌تر شوند، اما در مقابل گروه زیادی از خانم‌ها هم هستند که به سبب بارزشدن نشانه‌های پیری، این دوران را پایان جذابیت‌هایشان دانسته و ممکن است تمایلات آنها کاهش و هرگونه ابراز احساس جنسی از نظر آنها نفرت‌انگیز شود.

در هر حال، این دوران یکی از حساس‌ترین زمان‌هایی است که یک زن از نظر عاطفی نیاز به حمایت همسر و محبت فرزندان دارد.

بد نیست بدانید مردان هم دارای دوران یائسگی هستند که علائم بروز آن تا حدودی شبیه به یائسگی زنان است بنابراین درک متقابل زوجین از شرایط روحی، جسمی و جنسی یکدیگر موجب تسریع گذر از این دوران و بازگشت به حالت عادی خواهد شد.

گرگرفتگی: این حالت ممکن است در طول شبانه‌روز به مدت یک سال یا بیشتر بارها تکرار شود و از 30 ثانیه تا 30 دقیقه به طول انجامد. طی بروز این حالت، میزان هورمون‌های جنسی دستخوش تغییرات شده، عروق خونی متسع می‌شود، احساس فشار در ناحیه سر آغاز می‌شود، احتمال ایجاد تپش قلب وجود دارد، احساس گرما یا سوزش در سینه، شانه‌ها، گردن، سر و ناحیه پشت بروز می‌کند، بدن دچار تعریق می‌شود و در پی آن ضعف، خستگی، سرگیجه و بیخوابی عارض می‌شود. در این وضعیت فرد می‌تواند برای راحتی بیشتر از پنکه یا دوش آب سرد استفاده کرده و استراحت کند.

پوکی استخوان: در این دوران بیش از هر چیز متخصصان، مصرف غذاهای کلسیم‌دار را توصیه می‌کنند. بیشترین میزان شکستگی بخصوص در ناحیه لگن و ران مربوط به این دوران است. هر چه حفظ توده استخوانی در دوران کودکی و نوجوانی بیشتر مورد توجه قرار گیرد، دوران سالمندی مطلوب‌تری خواهیم داشت. در واقع از سن 35 تا 40 سالگی به بعد توده استخوانی کم‌کم کاهش یافته و در دوران یائسگی طی پنج تا ده سال حدود یک‌سوم آن از بین می‌رود و استخوان سالمندان با کوچک‌ترین تلنگری ، دچار شکستگی خواهد شد.

بی‌اختیاری ادرار: با کاهش یا قطع هورمون استروژن، بافت مثانه خشک و نازک‌شده و قابلیت کشش آن کم می‌شود. این تغییرات موجب التهاب مثانه‌شده و باعث سوزش، بی‌اختیاری و تکرر ادرار می‌شود. این تغییرات در دستگاه تناسلی نیز تظاهر می‌کند و بر کاهش تمایلات جنسی می‌افزاید.

تغییرات پوست و مو: از بین‌رفتن قابلیت ارتجاعی و حساس و نازک‌شدن پوست منجر به چین‌خوردگی آن می‌شود. بر اساس مطالعات انجام‌شده، چین‌خوردگی در پوست صورت، سینه و ران‌ها بیشتر از نواحی دیگر تظاهر خواهد کرد. در این روند، مو نیز دستخوش تغییراتی‌شده؛ خشک، شکننده، کدر و کم‌پشت می‌شود.

تغییرات سیستم قلبی ـ عروقی: از آنجا که استروژن در برابر بیماری‌های قلبی اثر محافظتی دارد، پس از یائسگی در اثر کاهش یا قطع این هورمون، خطر ابتلا به این بیماری افزایش یافته و در​​70 سالگی با مردان برابری می‌کند.

چاقی: با افزایش سن، فعالیت‌های بدنی کاهش یافته و بخصوص در شروع یائسگی همزمان با تغییرات ناگهانی هورمون‌ها، حتی اگر فرد شیوه قبلی زندگی‌اش را ادامه دهد، احتمال افزایش وزن در او بالا خواهد رفت. بنابراین لازم است که رژیم غذایی در این دوران و میزان دریافت غذا‌های پرکالری و غیرضروری تحت کنترل باشد.

فرآورده‌های لبنی: در دوران یائسگی میزان دریافت کلسیم باید به دو برابر قبل از این دوره افزایش یابد. بنابراین خانم‌ها در این دوران باید روزانه سه وعده غذایی از مواد لبنی کم‌چرب مصرف کنند. بهترین منابع، شیر، ماست، دوغ، پنیر، کشک بی‌نمک، زیره، سبزیجات برگ سبز مانند کلم بروکلی، اسفناج و پونه نهری است.

گوشت سفید و قرمز: ویتامین‌های گروه B، بخصوص ویتامین‌هایB2، B1 و اسیدفولیک برای جبران کم‌خونی‌های احتمالی و ویتامین B12 برای آرامش اعصاب توصیه می‌شود. حبوبات، گوشت قرمز کم‌چرب، گوشت سفید ماهی و مرغ، جگر و قارچ از مهم‌ترین منابع تامین این ویتامین‌ها به شمار می‌رود. مصرف متعادل گوشت قرمز کم‌چرب به دلیل آهن و روی فراوان در این دوران توصیه می‌شود.

میوه، سبزی و حبوبات: این مواد علاوه بر داشتن فیبر و انواع ریزمغذی‌ها، غنی از فیتواستروژن (استروژن گیاهی) بوده و به کاهش علائم یائسگی کمک می‌کند. البته خوب است بدانید سویا اگر چه تا حدودی گرگرفتگی ناشی از یائسگی را کاهش می‌دهد، اما مصرف زیاد آن تاثیر چندانی در جلوگیری از عوارض یائسگی ندارد. خوردن بیش از اندازه آن نه‌تنها مفید نیست، بلکه ممکن است مشکلات ذهنی و شناختی ایجاد کرده و زمینه‌ساز سرطان سینه شود. در این دوران بهتر است مصرف چای، قهوه، کافئین، غذاهای فرآوری و نمک سودشده صنعتی و پرچرب محدود شود.(جام جم - ضمیمه چاردیواری)

فاخره بهبهانی