با بچه‌های‌لوس‌چه‌کنیم؟

تمام پدر و مادرها زمانی ممکن است اززبان آشنا و فامیل بشنوند که

«داری بچه را لوس می‌کنی» این قدر بغلش نکن بغلی می‌شود.

تا گریه می‌کند تسلیمش نشو، لوس می‌شود» اما واقعا منظور از بچه لوس چیست؟ از کجا بدانیم که فرزندمان لوس است یا نه؟ برای اینکه بچه را لوس بار نیاوریم چه باید بکنیم؟ احتمالا شما هم دوست دارید جواب این سوالات را بدانید. پس مطلب این هفته را بخوانید:

اغلب متخصصان معتقدند اصطلاح بچه لوس مال دوره دیگری بوده است. همه والدین کودکان را دوست دارند و دلشان می‌خواهد بهترین‌ها را برای کودکشان تهیه کنند. امروزه اغلب والدین با این قصد و نیت خوب که همه چیز را برای کودک فراهم کنند بدون اینکه برای به دست آوردن آن زحمتی بکشد، بدون اینکه خودشان بخواهند باعث لوس شدن کودکشان می‌شوند. علتش هم این است که در دنیای واقعی هیچ چیز بدون زحمت و تلاش به دست نمی‌آید. البته لازم است بدانید که شما هیچ وقت نمی‌توانید یک نوزاد را لوس کنید. نوزاد وقتی گریه می‌کند که نیازی داشته باشد، این موجود کوچک شما را به بازی نمی‌گیرد و سعی نمی‌کند از شما اخاذی کند. او به سادگی بر طبق غریزه خدادادی برای به دست آوردن نیازش گریه می‌کند تا به شما بفهماند که گرسنه است یا درد دارد. در دوران نوزادی لازم است که به نیازهای کودک فوری پاسخ دهید تا در او این احساس را به وجود آورید که دنیا جای بی‌خطری برای اوست. پس در این دوران نگران لوس شدن فرزندتان نباشید و تا می‌توانید به نیازهای او سریع پاسخ دهید.

تحقیقات نشان داده کودکانی که والدینشان سریعتر به نیازشان پاسخ می‌دهند و به محض شنیدن صدای گریه آنها واکنش نشان می‌دهند، نه تنها لوس نیستند بلکه درآینده- حتی در یک سالگی‌شان ـ شادتر و مستقل‌تر می‌شوند. چنین کودکانی یاد می‌گیرند که به والدین خود اعتماد کنند و می‌دانند که وقتی نیاز داشته باشند والدین به کمکشان می‌آیند.

کمی که بچه بزرگتر می‌شود اگر هیچ محدودیتی برای او قائل نشوید و هر چه می‌خواهد به او بدهید و از او هیچ کاری ـ حتی کارهای شخصی و مربوط به سلامتی خودش را - نخواهید، احتمال لوس شدن کودک وجود دارد. البته نه زمانی که 6 ماهه است.

بعضی والدین فکر می‌کنند کودک نوپای آنها لوس است و وقتی علتش را بپرسی می‌گویند برای اینکه در خیابان قشقرق به پا می‌کند و موقع خرید آبروی ما را می‌برد تا برایش خوراکی و یا وسیله بازی مورد علاقه‌اش را بخریم. جالب است بدانید قشقرق به پا کردن در این سن بخشی از تکامل طبیعی کودک است. کودک نوپا هنوز برای بیان خواسته‌هایش راهی دیگر غیر از گریه کردن و لگدپرانی بلد نیست. اغلب کودکان در این سن هنوز نمی‌توانند خوب حرف بزنند و خواسته‌هایشان را بیان کنند. آنها برای شناخت خویش و ابراز وجود مجبورند قشقرق راه بیندازند و به شما نه بگویند. در این سن نه گفتنهای کودک هم طبیعی است و بخشی از دوره تکامل اوست. البته این بدین معنی نیست که شما برای او محدودیت و قوانینی نگذارید. بلکه لازم است شما چند قانون ساده و کوچک برای او وضع کنید و به او نشان دهید که انضباطی قاطعانه دارید. البته یادتان باشد که فرزند شما هنوز 2 سال دارد و نباید انتظاری بیش از سن او داشته باشید. بلکه توقعات شما باید واقع‌بینانه باشد. پس اگر کودک 2 ساله شما هنگام خوردن غذا و لباس پوشیدن به شما نه نه می‌گوید فکر نکنید کودک شما لوس شده است. این یعنی او 2 ساله است، همین!


لوس کیست؟

لابد می‌پرسید اگر نوزاد بغلی و نوپای جیغ جیغو، بچه‌های لوسی نیستند پس کودک لوس کیست؟

با کودک4 ساله خود به رستوران رفته اید. اما کودک نمی‌خواهد آنچه برایش سفارش داده‌اید بخورد. شما در کبابی هستید و او از شما پیتزا می‌خواهد. هرچه برای او توضیح می‌دهید که این رستوران پیتزا ندارد، متوجه نمی‌شود و بر خواسته‌اش پافشاری می‌کند. شما هم مجبور می‌شوید بدون خوردن غذای خود از سر میز بلند شوید و برای تهیه پیتزا بیرون بروید. البته این سفارش عجیب کودک اگر یک بار اتفاق بیفتد، مساله‌ای نیست اما اگر کودک هربار که شما برایش غذایی درست می‌کنید آن را نخواهد و چیز دیگری میل داشته باشد، دیگر دارد خودش را لوس می‌کند!

اگرچه قشقرق به پا کردن در کودک نوپا امری طبیعی است ومرحله‌ای از تکامل اوست اما اگر کودک 5-6 ساله شما لگدمی پراند و جیغ و داد می‌زند و خودش را روی زمین می‌اندازد تا به خواسته‌اش برسد، بدانید که او لوس شده است. در سنین نوپا کودک تنها با قشقرق به پا کردن می‌تواند خواسته و احساسش را برای شما بیان کند اما در این سن تناسبی ندارد و او برای به بازی گرفتن شما قشقرق به راه می‌اندازد.

وابستگی شدید به والدین

اگر کودک شما بدون حضور شما نمی‌تواند بخوابد، اجازه نمی‌دهد شما بروید حتی اگر مادربزرگ و یا پرستارش در کنارش باشند و هنگام رفتن به مهدکودک و مدرسه لگدپرانی می‌کند و خودش را به شما می‌چسباند، این یعنی او لوس شده است و این یک مشکل است. اگرچه کودک به شما وابسته است اما با بزرگ شدنش باید یاد بگیرد که با افراد دیگر هم راحت باشد و بتواند گلیم خودش را به تنهایی از آب بیرون بکشد. در واقع اگر شما بیش از اندازه از کودک مراقبت کنید و در بر آوردن خواسته‌هایش زیاده روی کنید او لوس می‌شود. این کودکان لوس خانه را به خواست خود می‌گردانند البته علتش هم این است که والدین مانند کودکی بسیار کوچکتر از سنشان با آنها رفتار می‌کنند.

پس اگر می‌خواهید بدانید کودکتان لوس شده است یا نه ببینید که رفتارش مناسب سن و سال او هست یا نه! اگر کودک بعد از سنین 2-3 سالگی به رفتار قدیمی خود ادامه دهد و برای رسیدن به خواسته‌اش جیغ بزند و لگدپرانی کند، بقیه بچه‌ها را گاز بگیرد و روشهای ارتباطی مناسب سن و سالش را بکار نبرد؛ یعنی به خودش اعتماد ندارد، احساس امنیت نمی‌کند و لوس شده است.

چه باید کرد؟

برای اینکه از لوس شدن کودتان پیشگیری کنید، تنها لازم است محدودیتها و قوانین مناسب سن و سالش برای او بگذارید و اجازه دهید در این محدوده آزادانه پیش برود و حدود را امتحان کند.

1) قوانین ثابت را برای حفظ امنیت کودک قرار دهید و خط قرمز‌ها را نشان دهید: مثلاً به او بگویید هیچ وقت به بخاری داغ، یا گاز روشن دست نزن یا هرگز به سمت وسط خیابان ندو. در هنگام بیان قوانین یادتان باشد که پیام شما درباره امنیت تغییر نکند و به آنچه باید انجام دهد تاکید کنید.

2) رفتار مثبت اجتماعی را تقویت کنید. اگر هنگام صحبت از لطفا استفاده کرد و از شما و دیگران برای کاری تشکر کرد او را تشویق کنید. یادتان باشد تشویق شما برای رفتار خوب باید بیشتر از تنبیه برای رفتار نادرست باشد تا رفتار مثبت تقویت شود. (تنبیه به نوعی توجه منفی به کودک است و اگر توجه مثبت به کودک کمتر از حد نیاز کودک باشد کودک به جلب توجه منفی هم تن می‌دهد) می‌توانید برای تقویت رفتار اجتماعی خوب با دوستانش بازی کنید و نمایش اجرا کنید.

3) به کودک حق انتخاب بدهید. اگر درباره همه چیز شما برایش تصمیم بگیرید او یاد نخواهد گرفت چگونه تصمیم درستی بگیرد. از سنین پایین به او یاد بدهید با توجه به شرایط بتواند از بین دو چیز یا دو کار انتخاب کند. اگر می‌خواهید او کلاهش را هنگام بیرون رفتن بر سر بگذارد، 2 کلاه را به او بدهید و بگویید یکی از آنهارا انتخاب کند. این طوری او هم حرف شما را گوش داده و هم استقلالش را حفظ کرده است.

4) با کودک درباره رفتارش آزادانه صحبت کنید: به تدریج که کودک بزرگتر می‌شود درباره رفتار او با هم صحبت کنید و فکر نکنید که او متوجه نمی‌شود. کودک از 6 سالگی می‌تواند بینش کافی برای درک مشکلات و حل آنها داشته باشد. ممکن است کودک نتواند این سوال شما را که «چرا این کار را کردی؟» پاسخ دهد. اما اگر بگویید: من نمی‌دانم چرا این کار باعث خوشحالی ام نمی‌شود؟ در جواب این سوال بی‌پایان چیزهایی می‌گوید که متعجب خواهید شد.

5) آرامش خود را حفظ کنید: اگروقتی کودک کار اشتباهی می‌کند، عصبانی شوید و آرامشتان را از دست بدهید تنها اتفاقی که می‌افتد این است که شما کنترل خودتان را از دست می‌دهید و حالتان بد می‌شود و درست می‌شوید مانند یک بچه لوس و همان رفتار را از خود نشان می‌دهید. داد زدن،کتک زدن و زور گفتن نه تنها به فرزندتان ادب یاد نمی‌دهد بلکه او هم یاد می‌گیرد که برای رسیدن به خواسته‌اش همان رفتار شما را تکرار کند.

6) کردار و گفتارتان یکی باشد. همیشه همان کاری را بکنید که می‌گویید خواهید کرد. مثلا اگر کودکتان کار اشتباه یا رفتار ناپسندی انجام داده و شما به او گفته بودید که اگر این رفتار ناپسند را انجام بدهد از تماشای تلویزیون و کارتون مورد علاقه‌اش محروم خواهدشد. حتما این پیامد را اجرا کنید. اگر این بار دلتان بسوزد و از تنبیه منصرف شوید. دفعه بعد دیگر او برای شما تره هم خرد نمی‌کند. حتی اگر بگویید «این بار دیگر واقعا اسباب بازی را از تو می‌گیرم اگر آن را پرت کنی» این جمله را ده بار دیگر هم گفته بودید اما به آن عمل نکردید! گاهی والدین وعده‌هایی می‌دهند که از یاد می‌برند و یا قول جایزه‌هایی را می‌دهند که برایشان تهیه آن مقدور نیست. این کار کودک راازانجام کار خوب ناامید می‌کند. پس قولی که داده‌اید را هرگز از یاد نبرید.

7) به کودک مسئولیت بدهید: از همان دوران نوپایی کودک به او یاد بدهید مسئولیت بعضی کارها را بپذیرد. مثلا کودک 2 ساله شما می‌تواند قاشقها را روی میز یا سر سفره بیاورد و حتی زمانی که برای خرید می‌روید کیسه‌های سبکتر را به تنهایی یا به کمک شما به منزل بیاورد. این مسئولیت دادن به کودک به او یاد می‌دهد که لازم است برای رسیدن به آنچه دوست دارد تلاش کند و زحمت بکشد.

8) اگر کودک شما لوس شده و دیگر از کنترل شما خارج شده است، بهتر است از مشاور و روانشناس کمک بگیرید. شکستن این عادت او سخت اما ممکن است. احتمالا خیلی طول خواهد کشید و بسیار سخت خواهد بود تربیت کودکی که بی‌زحمت به همه خواسته‌هایش رسیده و استقلال و اعتماد به نفس ندارد، اما غیر ممکن نیست. با درک نیازهای متناسب سن کودک، قرار دادن قوانین و انضباط قاطعانه، تعادل بین آزادی و محدودیت می‌توان کودک را طوری بار آورد که لوس نباشد. هرچه زودتر شروع کنید بهتر است!

***

9گام برای پیشگیری از لوس شدن کودک

1) قوانین ثابتی را برای حفظ امنیت کودک قرار دهید.

2) انضباط قاطعانه داشته باشید.

3) با تشویق کودک رفتار مثبت اجتماعی را تقویت کنید.

4) به کودک حق انتخاب بدهید.

5) با کودک درباره رفتارش آزادانه صحبت کنید.

6) الگو باشید. آرامش خود را حفظ کنید و عصبانی نشوید.

7) کردار و گفتارتان یکی باشد.

8) به کودک مسئولیت بدهید.

9) اگر کودک شما دیگر از کنترل شما خارج شده است، بهتر است از مشاور و روانشناس کمک بگیرید.

codex11x

دکتر مهشید چایچی

منبع:روزنامه اطلاعات